WaterWarmth: duurzame verwarming en koeling in de gebouwde omgeving

Collectieve warmteoplossingen op basis van aquathermie bieden kansen voor lokale energy communities: door lokaal eigenaarschap kunnen zij ook meeprofiteren. Maar een succesvolle toepassing kent ook uitdagingen: voldoende burger participatie, een gebrek aan ervaring met aquathermie systemen, integratie in het bestaande energiesysteem, een haalbare business case, juridische en governance aspecten en het rondkrijgen van projectfinanciering. WaterWarmth speelt hier op in door in het project verschillende pilots te realiseren samen met energiecoöperaties. Zo ontstaan er op verschillende plekken in de Noordzee regio voorbeelden van hoe aquathermie kan werken in de praktijk, in heel verschillende situaties. Een van de pilots zal een school en huizen verwarmen, een andere pilot een verzorgingshuis.

Een sociaal rechtvaardige energietransitie

In collectieve warmteoplossingen zijn schaalvoordelen belangrijk. Bij deze systemen worden de kosten voor opslag, productie en infrastructuur gedeeld. Dichtbevolkte gebieden zoals stedelijk gebied hebben voor deze systemen lagere kosten per inwoner dan in landelijk gebied. Een centraal onderdeel van dit project is het minimaliseren van de schaal waarop warmtenetten economisch kunnen worden ingezet. Ook wordt er in WaterWarmth gekeken naar socialisatie van energiekosten tussen landelijk en stedelijk gebied door een gelijk warmtetarief. Het project wilt hiermee lokale energy communities en kleinere gemeenten ondersteunen om de afhankelijkheid van grotere steden en centrale energie infrastructuur te verminderen.

Opschalen

Naast aandacht voor kleinschaligheid, wil het WaterWarmth project ook juist een basis bieden voor het opschalen van collectieve aquathermie oplossingen. WaterWarmth streeft naar het verminderen van de hoeveelheid R&D en investeringen die nodig zijn voor de voorbereiding van grootschalige implementaties. Het project doet dit door:

• Het ontwikkelen van een low-cost quickscan methode voor de potentie van aquathermie in de Noordzee regio;
• Het realiseren van 5 pilots die de toepassing van aquathermie systemen demonstreren in verschillende omgevingen en schaalgrootte. De resultaten worden gebruikt voor richtlijnen voor systeemontwerpen voor replicatie en opschaling;
• Het opstellen van een actieplan dat in kaart brengt hoe coöperatieve en decentrale energiesystemen rond aquathermie de regionale economie kunnen versterken.

Transnationale uitwisseling

In dit project zit veel meerwaarde in transnationale uitwisseling. Het consortium bestaat uit partners uit Zweden, Denemarken, Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. In Scandinavië zijn het met name publieke organisaties/bedrijven die warmtenetten hebben opgezet en exploiteren. In Nederland is dat een heel andere situatie, waar we met warmtebedrijven te maken hebben. Dit is dus een andere vorm van eigenaarschap. Landen als Nederland, België en Frankrijk kunnen veel leren van de jarenlange ervaring met publieke warmtenetten in Scandinavië. Tegelijkertijd is er in Denemarken nog winst te halen in het beter benutten van het aquathermie potentieel in de regio als warmtebron. De kennis die wordt ontwikkeld door de toepassing van nieuwe aquathermie energiesystemen in Nederland, België en Frankrijk zullen deze landen op hun beurt weer overdragen naar Denemarken. Zo ontstaat er een uitwisseling waarin alle partijen iets brengen en halen. Het consortium bestaat uit een mix van lokale overheden, kennisinstellingen, energie coöperaties en bedrijven. De partijen streven ernaar deze samenwerking ook voor te zetten na het project in een Europees aquathermie Netwerk.

Ook is het voor de landen deels noodzaak om samen te werken rondom het thema aquathermie. Waterlichamen houden niet op bij de grens. Projecten voor warmtewinning stroomopwaarts beïnvloeden het potentieel voor warmtewinning stroomafwaarts. Daarom is het belangrijk om na te denken over EU-beleid rondom het ‘eigenaarschap’ van warmte uit oppervlaktewater. Het WaterWarmth project stelt dit aan de orde door het gesprek hierover met EU-beleidsmakers te organiseren.

INTERREG North Sea

Het North Sea-programma 2021-2027 richt zich op innovatie en duurzame economische groei in de Noordzeeregio. Het programma richt zich primair op (delen van) België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Noorwegen en Zweden.