Empower 2.0 laat burgers eigen energie opwekken

In Denemarken bijvoorbeeld zijn de inwoners van een dorp eigenaar van hun eigen warmtevoorziening, een klein warmtenet dat nu nog op houtchips draait. Dat warmtenet wordt met een warmtepomp duurzamer en flexibeler gemaakt. "De verantwoordelijkheid voor het beheren van het energiesysteem ligt bij de gemeenschap. Burgers zitten veel meer aan de knoppen. Door efficiënter te leren omgaan met warmte en energie in hun eigen huis, halen ze meer profijt uit energie- en warmtevoorziening dan in de huidige situatie."

Energie uitwisselen

Europa gaat steeds meer richting een decentraal georganiseerd energiesysteem, waardoor een actieve rol van de gemeenschap noodzakelijk wordt. In Zaanstad loopt een pilot met lokale coöperatie WeSpark, vertelt Van Eijk. "Uiteindelijk moeten burgers en bedrijven via WeSpark hun eigen energie kunnen uitwisselen wanneer ze die niet nodig hebben. Zo’n proef loopt vooruit op wat wettelijk en juridisch mogelijk is. Maar daardoor leert het ons ook lessen over de uitdagingen waar je tegenaan loopt."

Veel te leren

Volgens Van Eijk valt er voor overheden veel te leren over de organisatievormen die het beste zijn om burgers energieprojecten te laten aanpakken. "Coöperaties zijn vaak goedbedoelde lokale initiatieven, gestart door een paar enthousiastelingen. Maar het is lastig om vandaaruit een schaalsprong en professionaliseringsslag te maken naar een organisatie die zichzelf kan bedruipen."

Overstap naar duurzame energie

Om te leren hoe deze beweging regionaal versterkt kan worden, loopt in Haarlem een pilot met lokale energiecoöperatie Kennemer Kracht en Stichting de Stadsgarage. Zo wordt een regionale ‘learning community’ opgezet voor inwoners: hoe kunnen zij zelf de overstap naar duurzame energie zetten? “Door onderling kennis uit te wisselen ontstaat een olievlek aan duurzame projecten.”

Digitale toolkit

Alle lessen van EMPOWER2.0 worden gebundeld in een digitale toolkit. Die helpt overheden en burgers op weg in hun reis naar actieve betrokkenheid in de energietransitie. Van Eijk: "De lessen van de pilots delen we internationaal met elkaar, waardoor we gezamenlijk leren. Zo kunnen overheden uiteindelijk beter inspelen op de behoeften van burgers."

Kennis buiten de eigen bubbel

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) begeleidt Interreg-projecten met de subsidieaanvraag, waaronder ook het project EMPOWER2.0. RVO is ook het nationale contactpunt voor het EMPOWER-project. Van Eijk: "RVO maakt verbinding tussen verschillende projecten en dat is fijn. Zo woonde ik enkele maanden geleden een door RVO georganiseerde online bijeenkomst bij. Daarin kwam een aantal experts samen die aan vergelijkbare Interreg-projecten werken. Daaraan heb ik waardevolle contacten overgehouden die ik anders niet zo snel had gevonden. Het helpt om ook buiten de eigen bubbel kennis uit te wisselen en op zoek naar oplossingen te gaan."

Over Empower

EMPOWER 2.0 is de afkorting Enabling More People's OWnership in Energy tRansition. Het project heeft tot doel de empowerment van burgers om actieve energieburgers te worden aan te tonen en te versnellen. Burgers worden gefaciliteerd om:

• lokale energiegemeenschappen te creëren via bestaande structuren van het maatschappelijk middenveld;
• nieuwe, bijvoorbeeld organisatorische oplossingen te ontwikkelen;
• nieuwe, opkomende en bestaande oplossingen voor energiebezit te adopteren.

Dit zal leiden tot een toename van het energiebewustzijn en duurzame energieproductie, en daarmee de ecologische voetafdruk in het Noordzeegebied verkleinen.

INTERREG North Sea

Het North Sea-programma 2021-2027 richt zich op innovatie en duurzame economische groei in de Noordzeeregio. Het programma richt zich primair op (delen van) België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Noorwegen en Zweden.